Mahur İsmi Koymak Caiz Mi? Toplumsal Cinsiyet ve Sosyal Adalet Açısından Bir Bakış
İstanbul’un sokaklarında yürürken, gözlerimi her zaman etrafımdaki insanlardan ayırmam. Gerek toplu taşımada, gerekse işyerinde, bazen en ufak bir ayrıntı bile bana çok şey anlatıyor. Geçenlerde, bir arkadaşımın yeni doğan çocuğuna koyduğu ismi duyduğumda aklıma takılan sorulardan biri de şuydu: “Mahur ismi koymak caiz mi?” Bu soru aslında sadece dini bir tartışma değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adaletle doğrudan ilişkilidir. Gelin, bu ismin anlamını, kabul edilme şekillerini ve toplumsal olarak nasıl yankı bulduğunu daha geniş bir perspektiften inceleyelim.
Mahur İsmi ve Dini Perspektif
İlk olarak, Mahur isminin ne anlama geldiğini anlamak önemli. Mahur, Arapça kökenli bir isim olup, genellikle “güzel, hoş” anlamlarında kullanılır. Ancak bu ismin, dini açıdan caiz olup olmadığına gelince, bu konuda farklı görüşler bulunmakta. İslam alimlerinin çoğu, Mahur isminin kesinlikle caiz olduğunu belirtirler çünkü bu isim, İslam dininde herhangi bir sakınca barındırmaz. Dini açıdan bakıldığında, “caiz”lik yalnızca anlamın kötü, alaycı veya olumsuz olmamasıyla ilgilidir. Mahur ismi ise oldukça pozitif bir anlam taşır, bu nedenle bir sıkıntı görülmemektedir.
Ancak işin içine toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektifinden bakınca işler biraz daha karmaşık hale geliyor. Çünkü her isim, bir kimlik inşasının parçasıdır ve toplumsal olarak belirli anlamlar taşır. Mahur ismini koymak, toplumda bir çocuğun cinsiyetini nasıl konumlandırdığınıza dair de ipuçları verebilir.
Toplumsal Cinsiyet ve Mahur İsmi
Mahur ismi, genellikle kadınlar için tercih edilen bir isim olarak bilinse de, anlamının evrensel olmasından ötürü her iki cinsiyet için de uygun görülebilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir şey var: İsimler, toplumsal cinsiyetin ve rollerin nasıl algılandığıyla doğrudan ilişkilidir. Bir sokak dükkânına uğradığımda, Mahur isminin çoğunlukla kız çocuklarına verildiğini duydum. Hatta, bir arkadaşım Mahur ismini koyarken, “Kadınsı bir isim olduğu için mi bu ismi tercih ettin?” diye sormuştum. Bu, aslında toplumun isimlere yüklediği cinsiyetçi bakış açısını gösteriyor. Çoğu zaman, ismin bir “kadınsı” ya da “erkeksi” olarak sınıflandırılması, cinsiyetçi normların bir yansımasıdır. Mahur gibi isimler ise, toplumsal cinsiyetin ne kadar katı sınırlamalarla belirlendiğini gösteriyor.
Oysa ki, Mahur gibi bir ismin cinsiyeti etkilemeyecek bir kimlik oluşturması gerekmez mi? Bunu düşündükçe, bana bir gün tanık olduğum bir olayı hatırlıyorum. Bir toplu taşıma aracında, arkamda oturan bir grup insan arasında Mahur ismiyle ilgili bir tartışma yaşandı. Birinin söylediğine göre, Mahur ismi bir kadına verildiğinde oldukça zarif olurmuş, ama bir erkeğe verilse sanki “gereksiz” bir şeymiş gibi bir algı vardı. Bu bakış açısının ne kadar dar bir perspektife dayandığını düşündüm. Gerçekten de bir isim, sadece kişinin biyolojik cinsiyetini değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet rolünü de kısıtlamamalı.
Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Açısından Mahur İsmi
Mahur isminin toplumsal çeşitlilik açısından da tartışılabilecek yönleri var. İnsanların, toplumda çoğu zaman belirli normlara göre isimler seçmeleri, toplumsal baskıların ve normların bir sonucu. Bu, aslında bir çeşit sosyal adalet sorunu haline geliyor. Toplum, bir ismin “erkeksi” veya “kadınsı” olması gerektiğine dair güçlü bir algıya sahip. Fakat bu, aslında insanların bireysel tercihlerini ve kimliklerini baskı altına almak anlamına geliyor. Çeşitlilik ve eşitlik açısından, bu tür kalıp yargılara karşı çıkmak, Mahur gibi isimlerin daha özgür bir biçimde seçilmesini sağlamak adına önemli bir adım olabilir.
Örneğin, İstanbul’un farklı semtlerinde gördüğüm bazı kadın ve erkek çocuklarının isimleri üzerine düşündüğümde, toplumun bazen ne kadar “standart” ve “tek tip” bir yaklaşım benimsediğini fark ettim. Kimse Mahur ismini erkek çocuğuna vermek istemiyor. Ama neden? O çocuğun ismi de, kişiliğini belirleyen şeylerden biri mi olmalı? Mahur, hem anlamı hem de kulağa hoş gelen yapısıyla aslında her iki cinsiyet için de eşit derecede değerli bir isim olabilir.
Sosyal Adalet ve İsim Seçimi: Ne Düşünmeliyiz?
Mahur ismini koymak, aslında sadece dini bir karar değil, toplumsal bir tercih meselesidir. Sosyal adalet açısından, toplumun dayattığı normlardan bağımsız bir şekilde, her bireyin kendi kimliğini özgürce belirlemesi gerektiği kanaatindeyim. İsimler, bir insanın kimliğini ve karakterini şekillendiren araçlardan biridir ve bu araçların cinsiyetçi normlardan arındırılması gerekir. Mahur ismi, basit bir örnek olabilir, ama aslında arkasında çok daha derin bir toplumsal mesele yatıyor. Herkesin kendini rahatça ifade edebileceği bir toplumda, cinsiyet ayrımcılığının isimlerden bile yansıması olmamalı.
Sonuç Olarak
Mahur ismini koymanın caiz olup olmadığı, dini açıdan kesinlikle sorun teşkil etmez. Ancak toplumsal cinsiyet normları, çeşitlilik ve sosyal adalet açısından, bu tür isimlerin nasıl algılandığı çok daha derin bir sorundur. İsimler, insanların kimliklerini, kim olduklarını ve nasıl algılandıklarını belirler. Mahur gibi isimlerin, cinsiyet ayrımından bağımsız bir biçimde her birey için anlam taşıması gerektiğine inanıyorum. Bu tartışmalar, aslında daha geniş bir toplumsal eşitlik ve özgürlük mücadelesinin bir parçası olmalı. Herkesin ismini, kimliğini özgürce seçebileceği bir toplum dileğiyle…